Theses metadata

“Data exchange” service offers individual users metadata transfer in several different formats. Citation formats are offered for transfers in texts as for the transfer into internet pages. Citation formats include permanent links that guarantee access to cited sources. For use are commonly structured metadata schemes : Dublin Core xml and ETUB-MS xml, local adaptation of international ETD-MS scheme intended for use in academic documents.

Export

Creator:	Žarković, Miloš
Title:	Determinante ekonomskog rasta u Evropskoj uniji kroz prizmu starih i novih članica
Copyright date:	2024
Trajni link:	https://phaidra.ucg.ac.me/detail_object/o:1903?tab=0#mda
Pregled teze:
Download link:
Select license:	Autorstvo-Nekomercijalno-Bez prerade 3.0 Srbija (CC BY-NC-ND 3.0)

Academic metadata

Theses Type:	Phd. theses
Academic Expertise :	Društveno-humanističke nauke
Academic Title:	doktor nauka - ekonomske nauke
University:	Univerzitet Crne Gore
Faculty:	Ekonomski fakultet
Group:	Studijski program Ekonomija

Other Theses Metadata

Title translated:	Determinants of economic growth in the European Union through the prism of old and new members
Format:	PDF/A (pages)
Abstract:	Ekonomski rast je važan faktor za ostvarivanje ekonomskog i društvenog razvoja i jedan od glavnih ciljeva svake zemlje za postizanje maksimalnog nivoa blagostanja, unaprjeđenje konkurentnosti i rasta privrede. S toga, nije iznenađujuće da je ekonomski rast predmet brojnih naučnih i političkih istraživanja. Rast je relativno novija pojava koja je dobila na značaju sa početkom industrijske revolucije u 18. vijeku, kada je stopa ekonomskog rasta počela da premašuje demografsku stopu, a zatim je rasla veoma brzo. Ograničenost prirodnih resursa i gubici energije svakog proizvodnog procesa dovode u pitanje ideju neograničenog ekonomskog rasta. Danas degradacija životne sredine i globalno zagrijavanje favorizuju pristupe, kao što su odgovorni i održivi rast, pa čak i rast po nižim stopama. Sa druge strane, rast je i dalje neophodan za smanjenje siromaštva u svijetu. Imajući u vidu značaj istraživanja ekonomskog rasta za ekonomiju kao nauku, snaženje ekonomske aktivnosti, kao i ekonomskog blagostanja uopšte, predmet istraživanja u ovoj disertaciji je sagledavanje uticaja određenog broja izabranih determinanti na ekonomski rast, na primjeru zemalja Evropske unije. S obzirom da je ovo jedno od značajnih pitanja i za našu državu, a kojoj je pristupanje Uniji ključni spoljnopolitički prioritet, model razvijen u ovoj disertaciji otvara mogućnost praktične primjene, za potrebe donošenja ključnih odluka, od strane kreatora ekonomske politike, u narednoj fazi pristupnog procesa. Za konstruisanje ekonometrijskog modela determinanti ekonomskog rasta, na uzorku EU zemalja, za period 2000-2022. godina, korišćene su dvije ekonometrijske metode koje su često u upotrebi, i to: metoda razlike u razlici (DiD) i autoregresioni modeli sa distribuiranim docnjama (ARDL). Ocijenjeni model determinanti ekonomskog rasta u ovoj disertaciji ukazao je na interesantne rezultate, koje ćemo u najkraćem predstaviti u nastavku. Potvrđen je pozitivan uticaj trgovinske otvorenosti i kapitalnih investicija na ekonomski rast, dok je negativna korelacija potvrđena između državne potrošnje i javnog duga, sa jedne strane i ekonomskog rasta, sa druge strane, tokom ukupnog perioda posmatranja. Utvrdili smo da postoji pozitivna korelacija SDI i ekonomskog rasta na primjeru starih EU članica, prije priključenja novih članica Uniji. Negativan uticaj inflacije na stopu rasta BDP potvrđen je prije EU proširenja kod obije grupe zemalja, dok je negativna korelacija između nezaposlenosti i ekonomskog rasta dokazana kod novih EU članica, nakon njihovog pridruživanja Uniji. Time je djelimično potvrđena hipoteza H1. Kod obije grupe zemalja, ocijenjeni model je pokazao da rast učešća potrošnje obnovljive energije i ICT proizvoda u dugom roku statistički značajno i pozitivno utiču na rast BDP, dok rast potrošnje energije iz neobnovljivih izvora dovodi do smanjenja ekonomskog rasta. Sa druge strane, u kratkom roku, dokazali smo da je kod obije grupe zemalja rast GHG emisija praćen rastom BDP-a. Time je hipoteza H2 potvrđena. U dijelu uticaja varijabli humanog kapitala na ekonomski rast, naši rezultati pokazuju da izdvajanja za zdravstvo nijesu uvijek efikasan faktor rasta, s obzirom na njihovu negativnu korelisanost sa ekonomskim rastom prije i statističku neznačajnost nakon EU proširenja. Sa druge strane, uticaj izdataka za obrazovanje na ekonomski rast u starim EU članicama je statistički značajan i pozitivan, dok je kod novih članica bez statističkog značaja prije njihovog priključenja Uniji, odnosno statistički značajan i pozitivan, po njihovom proširenju. Dobijeni rezultati su u potpunosti potvrdili hipotezu H3. Prilikom sagledavanja uticaja varijabli koje definišu politički i pravni kontekst na ekonomski rast, rezultati našeg modela sugerišu pozitivan uticaj političke stabilnosti na ekonomski rast kod novih EU zemalja. Kod iste grupe zemalja potvrđen je statistički značajan i pozitivan uticaj vladavine prava na ekonomski rast nakon njihovog pristupanja EU, dok u starim EU članicama isti uticaj je potvrđen duž ukupnog perioda posmatranja. Indeks percepcije korupcije se nije pokazao kao varijabla koja je statistički značajna za ekonomski rast kod novih EU članica, dok kod starih EU članica, rast ovog indeksa nije uvijek dovodio do povećanja stope rasta BDP, ili je izostao statistički uticaj ove determinante na ekonomski rast. Time je hipoteza H4 djelimično potvrđena. Za očekivati je da rezultati ovog istraživanja pruže korisne informacije donosiocima odluka u procesu upravljanja ekonomskim rastom u zemljama članicama EU, a posebno u zemljama aspirantima za članstvo u Uniju. Empirijska istraživanja ove disertacije objavljena su u naučnim časopisima Panoeconomicus (SSCI), pod nazivom „Economic growth determinants in old and new EU countries“ (Determinante ekonomskog rasta u starim i novim EU članicama), Technological and Economic Development of Economy (SSCI), pod nazivom „Economic growth determinants in new and old EU countries with focus on construction“ (Determinante ekonomskog rasta u starim i novim EU članicama sa fokusom na građevinarstvo) i Sustainability (SCIE/SSCI), pod nazivom „Effects of Renewable and Non-Renewable Energy Consumption, GHG, ICT on Sustainable Economic Growth: Evidence from Old and New EU Countries“ (Uticaj obnovljive i neobnovljive energije, emisija staklene bašte i ICT na ekonomski rast: osvrt na stare i nove EU članice).
Abstract:	Economic growth is an important factor for achieving economic and social development and one of the main goals of every country to achieve the maximum level of well-being, improve competitiveness and growth of economy. Therefore, it is not surprising that economic growth is the subject of numerous scientific and political studies. Growth is a relatively recent phenomenon that gained importance with the beginning of the Industrial Revolution in the 18th century when the rate of economic growth began to exceed the demographic rate and then grew very rapidly. The limitation of natural resources and the energy losses of every production process call into question the idea of unlimited economic growth. Today, environmental degradation and global warming favor approaches such as responsible and sustainable growth and even growth at lower rates. On the other hand, growth is still necessary to reduce poverty in the world. Bearing in mind the importance of economic growth research for economics as a science, the strengthening of economic activity, as well as economic well-being in general, the subject of research in this dissertation is looking at the influence of a certain number of selected determinants on economic growth, on the example of the countries of the European Union. Given that this is one of the important issues for our country, and for which accession to the Union is a key foreign policy priority, the model developed in this dissertation opens up the possibility of practical application, for the purposes of making key decisions, by the creators of economic policy, in the next phase of the accession process. For construction of an econometric model of economic growth determinants, based on a sample of EU countries, for the period 2000-2022, we used two econometric methods that are often in use, namely: the difference-in-differences method (DiD) and autoregression models with distributed lags (ARDL). The assessed model of economic growth determinants in this dissertation indicated interesting results, which we will briefly present below. We found that there is a positive impact of trade openness and capital investments on economic growth, while we noted a negative correlation between government consumption and public debt, on the one hand, and economic growth, on the other hand, during the entire observation period. We found that there is a positive correlation between FDI and economic growth on the sample of old EU members, before the accession of new members to the Union. The negative impact of inflation on the GDP growth rate was confirmed before the EU enlargement for both groups of countries, while the negative correlation between unemployment and economic growth was proven for the new EU members, after their accession to the Union. This partially confirms hypothesis H1. In both groups of countries, the evaluated model showed that the growth in the share of consumption of renewable energy and ICT products in the long term has a statistically significant and positive effect on GDP growth, while the growth of energy consumption from non-renewable sources leads to a decrease in economic growth. On the other hand, in the short term, we proved that in both groups of countries, the growth of GHG emissions is accompanied by GDP growth. Thus, hypothesis H2 is confirmed. Regarding the impact of human capital variables on economic growth, our results show that allocations for health are not always an effective growth factor, given their negative correlation with economic growth before and statistical insignificance after EU enlargement. On the other hand, the impact of education expenditures on economic growth in old EU member states is statistically significant and positive, while in new member states it is statistically insignificant before their accession to the Union, that is, statistically significant and positive after their enlargement. The obtained results fully confirmed the hypothesis H3. When looking at the impact of the variables that define the political and legal context on economic growth, the results of our model suggest a positive impact of political stability on economic growth in the new EU countries. In the same group of countries, a statistically significant and positive influence of the rule of law on economic growth was confirmed after their accession to the EU, while in the old EU members the same influence was confirmed throughout the entire period of observation. The corruption perception index did not prove to be a statistically significant variable for economic growth in the new EU members, while in the old EU members, the growth of this index did not always lead to an increase in the GDP growth rate, or the statistical impact of this determinant on economic growth was absent. Thus, hypothesis H4 is partially confirmed. It is to be expected that the results of this research will provide useful information to decision makers in the process of managing economic growth in EU member states, and especially in countries aspiring for membership in the Union. The empirical research of this dissertation was published in the scientific journals Panoeconomicus (SSCI), under the title "Economic growth determinants in old and new EU countries", Technological and Economic Development of Economy (SSCI), under entitled "Economic growth determinants in new and old EU countries with focus on construction" and Sustainability (SCIE/SSCI), entitled "Effects of Renewable and Non-Renewable Energy Consumption, GHG, ICT on Sustainable Economic Growth: Evidence from Old and New EU Countries".
Authors Key words:	ekonomski rast, determinante ekonomskog rasta, modeli ekonomskog rasta, metoda razlika u razlici (DiD), autoregresioni modeli sa distribuiranim docnjama (ARDL), stare i nove članice Evropske unije
Authors Key words:	economic growth, determinants of economic growth, economic growth models, difference-in-differences method (DiD), autoregression models with distributed lags (ARDL), old and new members of the European Union
Language:	Serbian

Abstract:

Ekonomski rast je važan faktor za ostvarivanje ekonomskog i društvenog razvoja i jedan od glavnih ciljeva svake zemlje za postizanje maksimalnog nivoa blagostanja, unaprjeđenje konkurentnosti i rasta privrede. S toga, nije iznenađujuće da je ekonomski rast predmet brojnih naučnih i političkih istraživanja. Rast je relativno novija pojava koja je dobila na značaju sa početkom industrijske revolucije u 18. vijeku, kada je stopa ekonomskog rasta počela da premašuje demografsku stopu, a zatim je rasla veoma brzo. Ograničenost prirodnih resursa i gubici energije svakog proizvodnog procesa dovode u pitanje ideju neograničenog ekonomskog rasta. Danas degradacija životne sredine i globalno zagrijavanje favorizuju pristupe, kao što su odgovorni i održivi rast, pa čak i rast po nižim stopama. Sa druge strane, rast je i dalje neophodan za smanjenje siromaštva u svijetu. Imajući u vidu značaj istraživanja ekonomskog rasta za ekonomiju kao nauku, snaženje ekonomske aktivnosti, kao i ekonomskog blagostanja uopšte, predmet istraživanja u ovoj disertaciji je sagledavanje uticaja određenog broja izabranih determinanti na ekonomski rast, na primjeru zemalja Evropske unije. S obzirom da je ovo jedno od značajnih pitanja i za našu državu, a kojoj je pristupanje Uniji ključni spoljnopolitički prioritet, model razvijen u ovoj disertaciji otvara mogućnost praktične primjene, za potrebe donošenja ključnih odluka, od strane kreatora ekonomske politike, u narednoj fazi pristupnog procesa. Za konstruisanje ekonometrijskog modela determinanti ekonomskog rasta, na uzorku EU zemalja, za period 2000-2022. godina, korišćene su dvije ekonometrijske metode koje su često u upotrebi, i to: metoda razlike u razlici (DiD) i autoregresioni modeli sa distribuiranim docnjama (ARDL). Ocijenjeni model determinanti ekonomskog rasta u ovoj disertaciji ukazao je na interesantne rezultate, koje ćemo u najkraćem predstaviti u nastavku. Potvrđen je pozitivan uticaj trgovinske otvorenosti i kapitalnih investicija na ekonomski rast, dok je negativna korelacija potvrđena između državne potrošnje i javnog duga, sa jedne strane i ekonomskog rasta, sa druge strane, tokom ukupnog perioda posmatranja. Utvrdili smo da postoji pozitivna korelacija SDI i ekonomskog rasta na primjeru starih EU članica, prije priključenja novih članica Uniji. Negativan uticaj inflacije na stopu rasta BDP potvrđen je prije EU proširenja kod obije grupe zemalja, dok je negativna korelacija između nezaposlenosti i ekonomskog rasta dokazana kod novih EU članica, nakon njihovog pridruživanja Uniji. Time je djelimično potvrđena hipoteza H1. Kod obije grupe zemalja, ocijenjeni model je pokazao da rast učešća potrošnje obnovljive energije i ICT proizvoda u dugom roku statistički značajno i pozitivno utiču na rast BDP, dok rast potrošnje energije iz neobnovljivih izvora dovodi do smanjenja ekonomskog rasta. Sa druge strane, u kratkom roku, dokazali smo da je kod obije grupe zemalja rast GHG emisija praćen rastom BDP-a. Time je hipoteza H2 potvrđena. U dijelu uticaja varijabli humanog kapitala na ekonomski rast, naši rezultati pokazuju da izdvajanja za zdravstvo nijesu uvijek efikasan faktor rasta, s obzirom na njihovu negativnu korelisanost sa ekonomskim rastom prije i statističku neznačajnost nakon EU proširenja. Sa druge strane, uticaj izdataka za obrazovanje na ekonomski rast u starim EU članicama je statistički značajan i pozitivan, dok je kod novih članica bez statističkog značaja prije njihovog priključenja Uniji, odnosno statistički značajan i pozitivan, po njihovom proširenju. Dobijeni rezultati su u potpunosti potvrdili hipotezu H3. Prilikom sagledavanja uticaja varijabli koje definišu politički i pravni kontekst na ekonomski rast, rezultati našeg modela sugerišu pozitivan uticaj političke stabilnosti na ekonomski rast kod novih EU zemalja. Kod iste grupe zemalja potvrđen je statistički značajan i pozitivan uticaj vladavine prava na ekonomski rast nakon njihovog pristupanja EU, dok u starim EU članicama isti uticaj je potvrđen duž ukupnog perioda posmatranja. Indeks percepcije korupcije se nije pokazao kao varijabla koja je statistički značajna za ekonomski rast kod novih EU članica, dok kod starih EU članica, rast ovog indeksa nije uvijek dovodio do povećanja stope rasta BDP, ili je izostao statistički uticaj ove determinante na ekonomski rast. Time je hipoteza H4 djelimično potvrđena. Za očekivati je da rezultati ovog istraživanja pruže korisne informacije donosiocima odluka u procesu upravljanja ekonomskim rastom u zemljama članicama EU, a posebno u zemljama aspirantima za članstvo u Uniju. Empirijska istraživanja ove disertacije objavljena su u naučnim časopisima Panoeconomicus (SSCI), pod nazivom „Economic growth determinants in old and new EU countries“ (Determinante ekonomskog rasta u starim i novim EU članicama), Technological and Economic Development of Economy (SSCI), pod nazivom „Economic growth determinants in new and old EU countries with focus on construction“ (Determinante ekonomskog rasta u starim i novim EU članicama sa fokusom na građevinarstvo) i Sustainability (SCIE/SSCI), pod nazivom „Effects of Renewable and Non-Renewable Energy Consumption, GHG, ICT on Sustainable Economic Growth: Evidence from Old and New EU Countries“ (Uticaj obnovljive i neobnovljive energije, emisija staklene bašte i ICT na ekonomski rast: osvrt na stare i nove EU članice).